Kế toán quản trị (KTQT) hay còn gọi là kế toán quản lý, đây là một lĩnh vực chuyên môn của kế toán. Hệ thống KTQT sẽ hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt tình hình và thực trạng tài chính. Từ đó, doanh nghiệp sẽ có những hướng đi đúng đắn và phù hợp hơn. Bài viết này sẽ giới thiệu đến các bạn tất tần tật những thông tin hữu ích cần nắm.
KTQT có tên tiếng anh là Management Accounting hoặc Managerial Accounting. Có nhiều khái niệm về lĩnh vực kế toán này. Nhưng nhìn chung, nó có thể tóm gọn trong các ý sau:
KTQT là bộ phận cần thiết trong công ty, tập đoàn lớn
Management Accounting là hệ thống cung cấp những thông tin định lượng sau khi tiến hành thu thập, xử lý, phân tích những thông tin về kinh tế, tài chính của doanh nghiệp.
Những người sử dụng thông tin này thường là ban lãnh đạo của tổ chức, doanh nghiệp.
Mục đích của việc sử dụng các thông tin trên là để đánh giá, kiểm soát và hoạch định doanh nghiệp.
Nội dung của KTQT rất rộng lớn và đa dạng. Bao gồm hầu hết các mảng hoạt động của công ty:
KTQT các yếu tố trong sản xuất kinh doanh: Mua sắm và sử dụng hàng tồn kho, tài sản cố định, lao động và tiền lương,...
KTQT về chi phí và giá thành của sản phẩm: Nhận diện sản phẩm, phân loại chi phí và giá thành, lập dự toán, tính toán phân bổ, lập báo cáo phân tích chi phí theo từng tình huống và bộ phận,...
KTQT doanh thu và kết quả kinh doanh: Xác định giá bán, phân loại doanh thu, lập dự toán doanh thu, tính toán phân bổ, lập báo cáo chi tiết doanh thu,...
KTQT các khoản nợ
KTQT những hoạt động đầu tư tài chính
KTQT các hoạt động khác
Nhìn chung, KTQT có nội dung chủ yếu trong lĩnh vực chi phí. Vì thế, KTQT còn được gọi là kế toán chi phí.
KTQT quan tâm đến tất cả các lĩnh vực hoạt động của công ty
III. Kế toán quản trị có các đặc điểm gì?
Những đặc điểm nổi bật của lĩnh vực kế toán quản lý bao gồm:
KTQT mang tính chất dự báo về tương lai. Vì các số liệu nhằm mục đích giúp Ban Quản trị định hướng các hành động của doanh nghiệp trong tương lai.
Thông tin của KTQT không chỉ là thông tin thực trong quá khứ mà còn là các thông tin trong hiện tại và tương lai.
Kế toán quản lý phân tích, lý giải những nguyên nhân đã làm cho doanh nghiệp tăng trưởng hoặc thua lỗ. Bộ phận này còn xem xét sự tác động của những nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty. Kết quả cuối cùng thường là những con số, số liệu cụ thể và chính xác. Đây là tài liệu quan trọng giúp Nhà quản trị ra quyết định.
Kế toán quản trị không cung cấp toàn bộ thông tin dưới dạng được quy định trong kế toán tài chính. Bộ phận này sẽ tạo ra các bộ thông tin phù hợp nhất cho Nhà quản trị.
KTQT chỉ cung cấp thông tin hỗ trợ Nhà quản trị mà không tự mình ra quyết định. Có thể hiểu là bộ phận này có chức năng chính là đề xuất, không thực hiện.
Các thông tin Kế toán quản lý đưa ra được cụ thể hóa theo chức năng cơ bản như phân tích, đánh giá, xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện,...
Từ khái niệm và đặc điểm trên, chúng ta có thể tóm gọn lại chức năng chính của KTQT qua các ý cơ bản sau:
Chức năng của KTQT là hỗ trợ nhà quản trị nắm được doanh nghiệp rõ hơn
Hỗ trợ lên kế hoạch: Bằng cách đưa ra những dự báo về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, dòng tiền vào ra,...Bên cạnh đó, kế toán quản lý cũng dự báo chiều hướng hoạt động và tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng.
Hỗ trợ trong việc tổ chức: Lên kế hoạch ngân sách, xác định chi phí của từng bộ phận. Phân bổ nguồn lực cho từng bộ phận một cách hợp lý, đảm bảo hoạt động trơn tru và đồng nhất.
Hỗ trợ tạo động lực: Đặt ra mục tiêu, lên kế hoạt hoạt động, đo lường hiệu quả của nhân viên.
Hỗ trợ trong việc kiểm soát: So sánh công việc trong thực tế và tiêu chuẩn đã đặt ra.
Hỗ trợ diễn giải các thông tin kế toán: Diễn giải thông tin kế toán dễ hiểu và logic, giúp nhà quản trị dễ dàng hơn trong việc nắm rõ ràng các hoạt động của doanh nghiệp.
Kế toán quản trị không phải là một vị trí đơn lẻ mà là cả một hệ thống và bộ phận. Kết hợp cùng với bộ phận kế toán tài chính và chịu sự chỉ đạo của Kế toán trưởng. Tất cả tạo nên một hệ thống đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại, ổn định và phát triển của công ty.
1. Sơ đồ hệ thống kế toán quản trị
Sơ đồ hệ thống kế toán thường thấy của một công ty bao gồm:
Vị trí cao nhất là kế toán trưởng
Dưới kế toán trưởng là bộ phận kế toán quản trị và bộ phận kế toán tài chính.
Bộ phận KTQT trực tiếp chỉ đạo bộ phận xây dựng tiêu chuẩn nội bộ, thu thập chi phí. Bộ phận này lại trực tiếp làm việc với bộ phận đo lường kết quả và hiệu quả hoạt động.
Bên cạnh đó, công ty sẽ có các bộ phận nhỏ như kế hoạch dự toán, phân tích biến động, phân tích chứng minh quyết định quản trị. Các bộ phận này hoạt này hoạt động tương hỗ với nhau và chịu sự chỉ đạo của kế toán quản trị
Nếu công ty có quy mô nhỏ thì bộ phận đo lường có thể được hợp nhất với bộ phận kế toán tài chính.
Các bộ phận sẽ có sự chuyển đổi thông tin thông suốt, hai chiều.
Nhiều người nhầm lẫn kế toán quản trị và kế toán tài chính và cho rằng 2 bộ phận là 1. Tuy nhiên, hai bộ phận này có sự khác nhau lớn trong bản chất tồn tại. Cụ thể là:
Về đối tượng sử dụng các thông tin: Thông tin của KTQT dành cho nhà quản trị bên trong doanh nghiệp. Thông tin kế toán tài chính dành cho đối tượng bên ngoài như báo chí, cổ đông, thanh tra, thuế,...
Về đặc điểm thông tin: Thông tin kế toán tài chính cần tuân theo chuẩn quy tắc chung của quốc gia. Thông tin kế toán quản trị có thể linh hoạt thay đổi cho dễ hiểu. Thông tin của kế toán tài chính chỉ biểu hiện bằng giá trị. Thông tin của KTQT có thể là hiện vật hoặc giá trị.
Về tính pháp lý: Kế toán tài chính có tính pháp lệnh với hệ thống sổ ghi chép, trình bày, cung cấp thông tin quy chuẩn. KTQT chỉ mang tính chất nội bộ và không có tính pháp lý.
Về hình thức báo cáo: Bộ phận kế toán tài chính báo cao theo định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm. Hình thức là báo cáo tài chính bao gồm các thông tin như Bảng cân đối kế toán, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, thuyết minh báo cáo tài chính. Bộ phận kế toán quản trị có kỳ báo báo linh hoạt và ngắn hơn. Hình thức báo cáo đi sâu vào từng bộ phận, từng công việc của công ty.
Cần xây dựng hệ thống KTQT để doanh nghiệp phát triển tốt hơn
Trên đây là tất tần tật những thông tin hữu ích liên quan đến kế toán quản trị và hệ thống KTQT. Hy vọng rằng các bạn đã tìm được những kiến thức mình cần. Lĩnh vực kế toán cần thiết ở mọi tổ chức, doanh nghiệp. Tổ chức càng lớn thì bộ phận kế toán cần đầy đủ và chi tiết. Vì thế, khi thành lập doanh nghiệp, các bạn cần lưu tâm đến lĩnh vực này.